JSA METODA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO PRZY POMOCY ANALIZY BEZPIECZEŃSTWA PRACY
(tzw. metoda JSA, z ang. Job Safety Analysis)
Analiza czy też metoda Oceny Ryzyka Zawodowego JSA (Job Safety Analysis) opiera się na systematycznym badaniu sposobu pracy, maszyn i urządzeń i środowiska pracy. Nadrzędnym celu metody JSA jest wykrycie zagrożeń występujących na stanowiskach pracy lub w procesach produkcyjnych.Jest metodą indukcyjną należącą do grupy metod matrycowych. Znajduje zastosowanie szczególnie w przypadku, gdy są precyzyjnie określone zadania robocze. Metoda Oceny Ryzyka Zawodowego JSA jest skonstruowana na 5 następujących po sobie etapach:
Sposób przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego metodą JSA
- JSA Etap 1 jest kluczowym zbieraniem informacji dostępnych odnośnie stanowiska i procesu pracy, zbiera się dane techniczne występujących maszyn, analizuje statystykę wypadków przy pracy zdarzeń potencjalnie wypadkowych i awarii. Analizuje się także zagrożenia które mogą zostać wywołane przez stosowane materiały jak również podzielenie pracy na poszczególne funkcje robocze. W metodzie oceny ryzyka zawodowego JSA bierze się pod uwagę oczywiście występujące w procesach pracy i na stanowiskach czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe. Uwzględnia się również sposoby prewencji czyli stosowane SOI ( środki ochrony indywidualnej ) oraz rodzaj i przydział odzieży roboczej. W metodzie JSA ważna jest informacja o dotychczasowych wypadkach, chorobach zawodowych oraz niepożądanych zdarzeniach związanych z warunkami pracy. Zawsze do tego etapu metody JSA dołącza się informacje na temat środowiska i kultury prawnej, obowiązujących norm technicznych. Dobrze jest jeśli uwzględnia się najnowsze zdobycze nauki i techniki czyli fachową literaturę naukowo-techniczną. Jak w każdej metodzie nie należy zapominać o Art. 237(11a) Kodeksu pracy czyli o obowiązku pracodawcy związanym z przeprowadzeniem konsultacji w sprawach bezpieczeństwa i higieny pracy.
- JSA Etap 2 na tym etapie identyfikuje się zagrożenia w procesach pracy, która odbywa się przez wykonanie prostej ankiety, do której pytania prezentujemy poniżej:
a) czy istnieje możliwość kontaktu z niebezpiecznym materiałem bądź możliwość kontaktu z nadmierną energią,
b) czy podczas wykonywania zadania pracownik może zostać uderzonym przez przedmioty spadające, opuszczane, wrzucane, odrzucane albo czy może zderzyć się bądź uderzyć się o poruszające się obiekty,
c) czy wykonując zadanie można się uderzyć lub skaleczyć: o nieruchome lub wystające obiekty, o poruszające się obiekty, o ostre lub szorstkie krawędzie lub powierzchnie,
d) czy istnieje ryzyko pochwycenia lub złapania pracownika ( lub jego odzieży, soi) przez maszyny lub urządzenia,
e) czy w czasie procesu pracy można: zasnąć, potknąć się, upaść, wpaść lub spaść,
f ) czy istnieje możliwość przemęczenia się wskutek podnoszenia, opuszczenia, popychania. - JSA Etap 3 to dokonanie właściwej oceny ryzyka zawodowego poprzez subiektywne oszacowanie parametrów C i Pk, gdzie: C – parametr konsekwencji, przyjmuje on następujące wartości: Cl – (nieznaczne, brak zwolnień chorobowych), C2 – (marginalne, zwolnienia chorobowe krótkookresowe), C3 – poważne, zwolnienia chorobowe długookresowe), C4 – (bardzo poważne, śmiertelne).
- JSA Etap 4 Ocena ryzyka zawodowego. Jeżeli wartość parametru Ρk po uwzględnieniu parametru C osiąga: od 1 do 2, to ryzyko zawodowe jest pomijalne; od 3 do 5,to ryzyko zawodowe jest akceptowalne, od 6 do 8, to ryzyko zawodowe jest nie akceptowalne.
- JSA Etap 5 to wnioski i postawione zadania prewencyjne, sugerowane sposoby eliminacji ryzyka zawodowego i ograniczenia występowania ryzyka. Sugestie usunięcia, uniknięcia czy ograniczenia występujących zagrożeń może zostać zrealizowane poprzez zmianę środowiska pracy, zmniejszenie czasu ekspozycji na zagrożenia, przez zmianę technologii lub organizacji pracy, zastosowanie środków ochrony osobistej, opracowanie procedur bezpiecznego wykonywania powierzonych zadań.
Zgodnie metodą oceny ryzyka zawodowego JSA poziom ryzyka określa się jako funkcję dwóch parametrów: konsekwencji (skutku) zdarzenia i prawdopodobieństwa konsekwencji zdarzenia. Prawdopodobieństwo konsekwencji zdarzenia określa się natomiast jako sumę trzech parametrów:
F – częstotliwość występowania zagrożenia;
O – prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia;
A – możliwość uniknięcia lub zmniejszenia skutków zdarzenia
Parametry te szacuje się następująco:
Konsekwencje (skutek) zdarzenia szacowane są według poniższej tabelki:
Po określeniu prawdopodobieństwa konsekwencji zdarzenia, jako sumy oszacowanych dla danego zagrożenia na stanowisku pracy parametrów F, O i A oraz określeniu klasy konsekwencji zdarzenia, można przystąpić do wartościowania ryzyka zgodnie z poniższą tabelką:
Opracowanie oceny ryzyka zawodowego metoda JSA
Wartości 1-2: oznaczają ryzyko pomijalne, 3-5 ryzyko akceptowalne,
a 6-8 ryzyko nieakceptowalne.
PRZYKŁAD
Stanowisko pracy: malarz, dla zagrożenia zaprószeniem oczu, pyłami:
Częstotliwość występowania zagrożenia: F = 5 (codziennie)
Prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia: O = 4 (prawdopodobne)
Możliwość uniknięcia lub zmniejszenia skutków zdarzenia: A = 1 (oczywiste)
Stąd prawdopodobieństwu konsekwencji zdarzenia przypisujemy wartość 10 (5 + 4 + 1).
Natomiast klasę konsekwencji zdarzenia możemy, zgodnie z powyższą, właściwą tabelką, określić jako C2 (konsekwencja zdarzenia wiążą się z krótką niezdolnością do pracy).
Następnie z tabelki wartościowania ryzyka odczytujemy jego wartość jako 4, co oznacza, ze mamy do czynienia z ryzykiem akceptowalnym.
